De romantische, trouwe relatie tussen twee mensen is overal in de popcultuur: wie heeft er niet gehoord van alle liedjes gericht op de ‘enige echte’ en de romantische komedie die eindigt met het vinden van Mr. Right en een huwelijk? Maar is dit idee nog wel actueel? Laten we dit beeld, en dan vooral monogamie, eens onder de loep nemen.
Wat is monogamie?
Allereerst een kleine woordenschatles: de term monogamie is samengesteld uit de Griekse woorden voor “alleen” (monos) en “huwelijk” (gamos) – wat “alleenstaand huwelijk” betekent. Het verwijst naar een type relatie tussen twee mensen waarin beide partners trouw zijn aan elkaar, zowel emotioneel als seksueel. Of simpel gezegd: je bent maar met één persoon, zoent alleen met deze persoon, hebt alleen plezier met deze persoon in de slaapkamer, gaat alleen met deze persoon naar het 80ste verjaardagsfeestje van oom Udo en bespreekt alleen met deze persoon het Netflix-avondprogramma.
In de westerse wereld leven de meeste koppels in een monogame relatie, maar er zijn ook samenlevingen over de hele wereld waar polygamie, dat wil zeggen relaties met meerdere partners, geaccepteerd wordt. In de afgelopen decennia is het concept van “seriële monogamie” ingeburgerd geraakt in het Westen – de meesten van ons hebben meerdere opeenvolgende monogame relaties met verschillende partners in ons leven.
Is monogamie natuurlijk?
Oei, dat is een erg ingewikkelde vraag, die tot verschillende andere vragen leidt, waaronder wat “natuurlijk” eigenlijk betekent. Omdat sommigen van jullie waarschijnlijk iets op het fornuis hebben staan en anderen dringend de badkamer weer moeten schoonmaken, zullen we proberen dit zo kort mogelijk te houden.
Monogamie in de dierenwereld
Er zijn enkele monogame dieren. Dit betekent dat mannetjes en vrouwtjes elkaar vinden, met elkaar paren, samen hun jongen grootbrengen, samen naar het 80ste verjaardagsfeestje van oom Udo gaan en samen het Netflix-avondprogramma bespreken. Dit geldt in het bijzonder voor vogels, waaronder zwanen, ooievaars en pinguïns.
En ook al paren niet alle vogels hun hele leven met één andere vogel, toch is 90% van hen “sociaal monogaam”, wat betekent dat ze in ieder geval hun jongen samen grootbrengen. Heel verantwoordelijk!
Bij zoogdieren daarentegen is de situatie heel anders: slechts een heel klein deel (3–5%) van de dieren leeft monogaam en de meeste daarvan zijn ook alleen sociaal monogaam. Als er een belletje gaat rinkelen bij “zoogdieren” – ja, daar horen wij ook bij (met “wij” bedoelen we mensen. Maar we verwelkomen ook hagedissen en kreeften op de blog).
Monogamie bij mensen
De meeste onderzoekers gaan ervan uit dat de partnerschapsvorm van monogamie meer een product is van onze cultuur en is ontstaan toen wij mensen sedentair werden. Het is natuurlijk ook beter om precies te weten bij wie je kunt klagen als iemand de deur van de hut weer eens open heeft laten staan. En daarna heeft het christendom de monogame relatie in steen gebeiteld voor onze cultuur tot op de dag van vandaag: polygame huwelijken zijn nergens in Europa toegestaan.
Mmh, misschien denk je nu aan het aantal huwelijken dat eindigt in een scheiding en misschien heb je ook gehoord dat er best veel mensen echt vreemdgaan? Werkt het concept van monogamie eigenlijk nog wel? Moeten we tegenwoordig nog monogaam zijn?
Is monogamie achterhaald?
“Help, ik ben monogaam” – in de afgelopen jaren is het concept van monogamie steeds meer bekritiseerd. Volgens sommige wetenschappers zijn mensen gewoonweg niet gemaakt om voor eeuwig en altijd de horizontale mambo te dansen met slechts één persoon en zijn ze perfect in staat om van twee mensen tegelijkertijd te houden. Zelfs onderwerpen als open relaties of soortgelijke vormen van partnerschap zijn niet langer taboe.
Niets houdt je tegen om je eigen relatiemodel in vraag te stellen: waarom bewijs je eigenlijk je liefde door je seksualiteit met slechts één persoon te beleven? Is dit de hoogste vorm van trouw die we ons kunnen voorstellen? Kan ik niet van één persoon houden en toch seks hebben met anderen? Is “voor eeuwig en altijd” wel mogelijk voor mij? Af en toe praten over dingen die we als vanzelfsprekend beschouwen en die we als door God gegeven beschouwen, is misschien geen slechte zaak.
Uiteindelijk draait het om het volgende: ben je tevreden met monogamie als relatiemodel? Als dat het geval is, hoeft er niets te veranderen. En als dat niet zo is, dan is het misschien tijd om andere relatievormen te verkennen…
Monogamie: bepaal je eigen grenzen van trouw
Zelfs als je de monogamie niet per se overboord wilt gooien, is het goed om met je partner te praten over de grenzen van trouw. Is flirten met anderen voor jou oké? Misschien zelfs iemand anders zoenen? Sta je ervoor open om de relatie te openen en seks met anderen te hebben?
Er bestaat geen universele regel wat goed of fout is in een relatie, alleen wat individueel werkt. Voor je relatie is het belangrijk vooraf duidelijk af te spreken wat wel en niet is toegestaan.
Vergeet niet: of het nu monogamie is of een ander model – liefde kan in elke relatievorm bloeien.
