De menstruatiecyclus is een essentieel onderdeel van het leven van een vrouw en beslaat vele jaren. Maar wat gebeurt er precies in je lichaam? Waarom is elke menstruatie anders en welke factoren spelen daarbij een rol? Hier ontdek je alles wat je moet weten – helder en begrijpelijk!
WAT IS MENSTRUATIE PRECIES?
Ongesteldheid, ook wel periode of menstruatie(bloeding) genoemd, is het regelmatige proces waarbij het baarmoederslijmvlies (het endometrium) wordt afgestoten als er geen zwangerschap is opgetreden. Deze bloeding treedt ongeveer één keer per maand op en duurt gemiddeld drie tot zeven dagen.
WAAROM MENSTRUEREN VROUWEN?
Meisjes krijgen meestal voor het eerst hun menstruatie tussen hun elfde en vijftiende jaar. De natuur heeft voortplanting als doel gesteld. Het vrouwelijk lichaam bereidt zich daar elke maand op voor door eicellen te laten rijpen voor bevruchting. Wanneer er geen bevruchting plaatsvindt, sterven deze eicellen af en worden ze uit het lichaam verwijderd, wat bloedingen veroorzaakt.
Deze bloedingen uit de vaginale opening worden veroorzaakt door het afstoten van het baarmoederslijmvlies van een onbevruchte eicel. Daarom is de menstruatie meestal een teken dat je niet zwanger bent. Echter, menstruatie kan soms kort na een succesvolle bevruchting nog voorkomen, zelfs als je zwanger bent.
Een volledige cyclus begint op de eerste dag van de menstruatie. Wanneer de bloeding begint, bereidt het lichaam zich opnieuw voor op een mogelijke bevruchting. Als er opnieuw geen bevruchting plaatsvindt, begint de volgende cyclus met een nieuwe menstruatie.
DE MENSELIJKE CYCLUS UITGELEGD
Je menstruatiecyclus bestaat uit verschillende fasen die allemaal noodzakelijk zijn om het lichaam voor te bereiden op een mogelijke zwangerschap. Laten we samen de fasen doornemen:
1. FOLLICULAIRE FASE
Na de menstruatie begint de folliculaire fase. In deze periode rijpt een nieuwe eicel in de eierstokken. Tegelijkertijd wordt het baarmoederslijmvlies weer opgebouwd. Deze fase duurt meestal 10 tot 14 dagen.
2. OVULATIE (EISPRONG)
De ovulatie of eisprong vindt plaats in het midden van de cyclus, meestal rond dag 14. Dit is het moment waarop de rijpe eicel vrijkomt uit de eierstok en bevrucht kan worden.
3. LUTEALE FASE
Tijdens de luteale fase bereidt de baarmoeder zich voor op een zwangerschap of, als er geen bevruchting heeft plaatsgevonden, dalen de hormoonspiegels. Dit leidt tot het loslaten van het baarmoederslijmvlies en de menstruatie begint opnieuw.
HOE LANG DUURT EEN CYCLUS?
De menstruatiecyclus duurt ongeveer vier weken, hoewel er kleine afwijkingen zijn die heel normaal zijn en van persoon tot persoon kunnen verschillen. Als je menstruatie elke 25 tot 35 dagen komt, hoef je je dus helemaal geen zorgen te maken. Bij twijfel kun je uiteraard altijd je gynaecoloog raadplegen – en dat zou je ook zeker moeten doen!
WAT GEBEURT ER TIJDENS DE MENSTRUATIE?
Tijdens de menstruatie wordt de bovenste laag van het baarmoederslijmvlies afgebroken en via de baarmoederhals naar buiten geduwd. Dit betekent dat de bloeding kan variëren in intensiteit en duur. De bloeding duurt normaal gesproken drie tot zeven dagen.
MENSTRUEEL BLOED UITGELEGD: KLEUREN EN WAT ZE BETEKENEN
Je hebt misschien gemerkt dat je menstruatiebloed verschillende kleuren kan hebben. Hier volgt een kort overzicht van wat deze kleuren kunnen betekenen:
- Helderrood: vers bloed dat meestal aan het begin van je menstruatie verschijnt. Dit geeft aan dat het bloed snel en vers uit de baarmoeder komt.
- Donkerrood of bruin: dit is ouder bloed dat langer in je baarmoeder is geweest voordat het werd uitgestoten. Dit komt vaak voor tegen het einde van je menstruatie, wanneer je bloedstroom trager is en er tijd is voor het bloed om af te breken.
- Slijmrijk bloed: het slijm in het bloed komt van de natuurlijke slijmproductie van de baarmoeder en de baarmoederhals. Het kan ook verklaard worden door de afbraak van het slijmvlies en is helemaal normaal.
WAT BEÏNVLOEDT MENSTRUATIEBLIEDINGEN?
Veel factoren kunnen je menstruatie beïnvloeden, en zij hebben allemaal invloed op je hormoonspiegels en de vrouwelijke cyclus. Hier zijn de belangrijkste invloeden in detail:
JE MENSTRUATIE EN STRESS
Een hoog stressniveau kan de aanmaak van stresshormonen zoals cortisol verhogen. Deze hormonen kunnen het normale ritme van oestrogeen en progesteron verstoren, wat kan leiden tot onregelmatige of uitblijvende menstruaties. Stress blokkeert gedeeltelijk de hypothalamus, die hormonen reguleert die je cyclus controleren.
GEWICHTSSCHOMMELINGEN TIJDENS DE MENSTRUATIE
Zowel ondergewicht als overgewicht kunnen je cyclus flink beïnvloeden. Bij ondergewicht (bijvoorbeeld door een eetstoornis) is er vaak te weinig lichaamsvet om de hormoonproductie op peil te houden, wat kan leiden tot het uitblijven van de menstruatie (amenorroe). Overgewicht daarentegen kan de oestrogeenproductie verhogen, wat je cyclus kan verlengen of onregelmatig maken.
SPORT EN MENSTRUATIE
Intensieve fysieke activiteit, zoals vaak bij topsporters, kan de hormoonproductie verstoren. Overmatige lichaamsbeweging kan leiden tot een verlaging van de oestrogeenspiegels, wat de cyclus kan verkorten of de periode zelfs helemaal kan laten uitblijven. Ook de beschikbaarheid van energie speelt een rol: krijgt het lichaam te weinig energie, dan worden niet-vitale functies, zoals vruchtbaarheid, verminderd.
JE VOEDING BEÏNVLOEDT JE MENSTRUATIE
Een evenwichtige voeding is cruciaal voor een regelmatige cyclus. Ondervoeding, vooral als je belangrijke voedingsstoffen zoals ijzer, zink en vitaminen mist, kan je hormoonbalans verstoren. Bovendien kunnen diëten met een extreem lage calorie-inname leiden tot een onregelmatige of uitblijvende menstruatie, aangezien het lichaam in de “spaarstand” gaat.
HORMOONSCHOMMELINGEN EN GEZONDHEIDSPROBLEMEN
Naast leefstijlfactoren kunnen gezondheidsproblemen zoals schildklieraandoeningen, polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS) of endometriose ook een rol spelen bij menstruatiecyclusstoornissen.
MENSTRUATIE EN HYGIËNE: BESCHIKBARE PRODUCTEN
Tijdens je menstruatie kun je kiezen uit verschillende hygiëneproducten. Hier een overzicht van de meest voorkomende opties:
- Tampons: klein en discreet, ze bieden betrouwbare bescherming. Zorg ervoor dat je ze regelmatig vervangt.
- Maandverband: een handige optie voor velen, verkrijgbaar in verschillende diktes.
- Menstruatiecups: duurzaam en herbruikbaar, ze vangen het bloed op in een siliconen cup.
- Menstruatiesponsjes: een minder bekende optie, die werkt als een natuurlijke tampon.
- Menstruatieondergoed: speciaal ondergoed dat bloed absorbeert en supercomfortabel is.
- Ook: als je geen zin hebt in tampons, maandverband enz., kun je ook oefenen met vrij bloeden. Bij het zogenaamde vrije bloeden komt het erop neer het menstruatiebloed bewust uit je lichaam te laten lopen.
WELKE KLACHTEN KUNNEN ER ZIJN TIJDENS DE MENSTRUATIE?
Menstruatiepijn is voor veel vrouwen een maandelijks terugkerende ervaring. Typische symptomen zijn:
- Krampen: vooral in de eerste dagen, wanneer de baarmoeder samentrekt om het slijmvlies uit te stoten.
- Een opgezwollen gevoel en vochtretentie: hormonale schommelingen leiden vaak tot een gevoel van opgeblazenheid.
- Stemmingswisselingen: hormonen zijn ook verantwoordelijk voor stemmingswisselingen.
WAT HELPT TEGEN MENSTRUATIEKLACHTEN?
Sommige vrouwen hebben geen last van menstruatieklachten. Misschien ben jij een van de gelukkigen die geen menstruatieproblemen ervaart. Voor anderen kunnen de klachten tijdens de menstruatie echter zeer ongemakkelijk zijn.
Klachten kunnen zich op verschillende manieren uiten. Ze kunnen variëren van hoofdpijn tot buikpijn, diarree en rugklachten. Meestal beginnen deze al enkele dagen vóór de menstruatie. Soms kunnen vrouwen meerdere dagen met deze ongemakken kampen. Wat kun je eraan doen?
Eenvoudige huismiddeltjes zoals warmte, beweging of medicinale kruiden kunnen soms wonderen doen en de pijn aanzienlijk verlichten. Als de pijn ondragelijk wordt, kunnen voorgeschreven medicijnen helpen – na overleg met je arts.
WAAROM BLIJFT DE MENSTRUATIE SOMS UIT?
Ben je over tijd en nog niet klaar voor een zwangerschap in je huidige situatie? Geen paniek! Ook als je menstruatie niet zoals verwacht komt, is dat niet per se een zeker teken van zwangerschap.
Er zijn vele redenen waarom de menstruatie kan uitblijven. Stress, voeding, lichamelijke activiteit, gewicht en hormonen hebben allemaal invloed op je menstruatie. Soms kan de menstruatie zelfs helemaal stoppen. Daarom is het vaak een kwestie van even geduld hebben totdat de bloeding begint. Bij vragen kun je natuurlijk contact opnemen met je gynaecoloog.
# LET OP
Zelfs als je menstruatie begint en je hebt onbeschermde seks gehad, is het verstandig om voor de zekerheid een zwangerschapstest te doen.
PMS: WAT HOUDT HET IN?
PMS staat voor premenstrueel syndroom en beschrijft een verzameling van fysieke en emotionele symptomen die veel vrouwen enkele dagen of weken voor hun menstruatie ervaren. De exacte oorzaak van PMS is niet geheel bekend, maar hormonale schommelingen, vooral van oestrogeen en progesteron, spelen vermoedelijk een belangrijke rol. Veranderingen in de serotoninespiegel, een neurotransmitter die de stemming beïnvloedt, kunnen ook bijdragen aan de symptomen.
WANNEER TREEDT PMS OP?
PMS-symptomen beginnen meestal één tot twee weken voor de menstruatie, dus in de luteale fase van de menstruatiecyclus, en verdwijnen vaak zodra de menstruatie begint. De symptomen kunnen in ernst variëren van vrouw tot vrouw – van mild tot ernstig belastend.
ERGE PIJN TIJDENS DE MENSTRUATIE: ENDOMETRIOSE?
Als je extreem veel pijn hebt tijdens je menstruatie, kan endometriose een oorzaak zijn. Hierbij groeit er weefsel dat lijkt op het baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder. Dit kan niet alleen pijn veroorzaken, maar ook leiden tot onvruchtbaarheid. Een bezoek aan de dokter is in deze situatie aan te raden.
DE MEEST GESTELDE VRAGEN EN ANTWOORDEN OVER DE MENSTRUATIE
WAT GEBEURT ER PRECIES TIJDENS DE MENSTRUATIE?
Tijdens de menstruatie stoot je lichaam het overtollige baarmoederslijmvlies af dat zich gedurende de cyclus heeft opgebouwd. Dit veroorzaakt een bloeding die meestal drie tot zeven dagen aanhoudt.
HOEVEEL DAGEN MENSTRUATIE ZIJN NORMAAL?
Alles tussen drie en zeven dagen wordt als normaal beschouwd. Als je menstruatie langer of korter duurt, kan dit verschillende oorzaken hebben.
WANNEER BEGIN JE ECHT TE MENSTRUEREN?
De eerste menstruatie (menarche) verschijnt meestal tussen 11 en 15 jaar, maar kan ook vroeger of later voorkomen.
WAT GEBEURT ER OP DE EERSTE DAG VAN DE MENSTRUATIE?
Op de eerste dag van je menstruatie begint je lichaam met het afstoten van het baarmoederslijmvlies. Dit gaat vaak gepaard met lichte tot ernstige buikpijn en hevige menstruatiebloedingen.
HOE VAAK MENSTRUEERT EEN VROUW IN HAAR LEVEN?
Vrouwen hebben gemiddeld ongeveer 400 tot 500 menstruaties in hun leven – dat komt neer op zo’n 38 jaar van menstruatie.
IS SEKS TIJDENS DE MENSTRUATIE MOGELIJK?
Ja, seks is zeker mogelijk, zelfs tijdens je menstruatie. Misschien ben je geen fan van seks tijdens de menstruatie omdat het nogal een bloedbad kan worden – maar daar zijn oplossingen voor.
Sommige vrouwen hebben juist een bijzonder sterk verlangen naar seks tijdens hun menstruatie. Seks met een tampon wordt om gezondheidsredenen echter afgeraden. Zachte tampons kunnen hier uitkomst bieden. Deze maken relatief bloedvrije seks mogelijk, zelfs tijdens je menstruatie, zodat je je geen zorgen hoeft te maken over bloedingen terwijl je bezig bent met het mooiste ter wereld.
WAT IS DE MENOPAUZE?
Vanaf een bepaalde leeftijd komen vrouwen in de menopauze. Dit is geen permanente toestand, noch een pauze zoals het woord misschien doet vermoeden.
De menopauze verwijst naar de laatste menstruatie van een vrouw. Wanneer deze precies optreedt, kan natuurlijk niet van tevoren exact worden bepaald. Gemiddeld begint dit bij vrouwen ergens halverwege de veertig.
CONCLUSIE: DE MENSTRUATIE
De menstruatie hoort simpelweg bij het vrouwelijk lichaam. Verschuivingen in de cyclus zijn echter normaal en kunnen vaker voorkomen. De typische klachten tijdens de menstruatie kunnen met geschikte middelen relatief goed worden behandeld of verlicht.
