Het koperspiraal is een populaire keuze voor wie langdurige anticonceptie zoekt – zonder hormonen. Veel vrouwen die bijwerkingen ervaren van de pil of het hormoonspiraaltje, vinden in het koperspiraal een betrouwbaar alternatief. Maar hoe werkt het precies? Hoe veilig is het? En wat zijn de kosten en aandachtspunten? We vertellen je alles wat je moet weten.
Wat is een koperspiraal?
Een koperspiraal is een klein, T-vormig hulpmiddel van kunststof en koper, dat door een arts in de baarmoeder wordt geplaatst. Het bevat géén hormonen en biedt drie tot vijf jaar bescherming tegen zwangerschap. Wil je eerder zwanger worden? Dan kan het spiraaltje op elk moment verwijderd worden.
Naast de klassieke variant bestaan er ook alternatieven, zoals het koperen kettinkje en het koperen balletje. Bespreek met je arts wat het best bij jouw lichaam en wensen past.
💡 Wist je dat het koperspiraal in medische termen ook wel een intra-uterien pessarium (IUP) wordt genoemd? In het Engels heet het IUD: intrauterine device.
Hoe werkt het koperspiraal?
Het geheim zit in de koperdraad. Die geeft continu kleine hoeveelheden koperionen af die op drie manieren bescherming bieden:
- Ze veranderen het slijmvlies van de baarmoederhals, waardoor zaadcellen er moeilijk doorheen komen.
- Ze remmen de beweeglijkheid en bevruchtingscapaciteit van het sperma.
- Ze maken het baarmoederslijmvlies ongeschikt voor innesteling van een bevruchte eicel.
Je eisprong blijft gewoon doorgaan, maar het koperspiraal verstoort alles wat daarna komt. En dat allemaal zonder hormonen!
Hoe veilig is een koperspiraal?
De veiligheid van anticonceptie wordt vaak gemeten met de Pearl Index. Die geeft aan hoeveel van de 100 vrouwen binnen een jaar zwanger worden bij gebruik van een bepaalde methode.
- Methodeveiligheid koperspiraal: 0,3–0,8
- Gebruiksveiligheid: 1
Omdat je zelf niets hoeft te doen na plaatsing, is het risico op gebruiksfouten minimaal. Dat maakt het koperspiraal een van de meest betrouwbare anticonceptiemiddelen die er zijn.
❗ Let op: het koperspiraal beschermt niet tegen soa’s. Gebruik daarom altijd een condoom bij ongeteste partners!
Zwanger ondanks koperspiraal: kan dat?
Hoewel de kans klein is, is zwangerschap met een spiraaltje niet volledig uitgesloten. Het risico neemt toe als het spiraaltje is verschoven of als de werkingsduur is verstreken. Controleer daarom regelmatig of het spiraaltje nog goed zit en laat het op tijd vervangen.
Bij een positieve zwangerschapstest, neem altijd contact op met je arts. Soms wordt geadviseerd om het spiraaltje te verwijderen – dat brengt wel risico’s met zich mee. Elke situatie is uniek, dus professioneel advies is essentieel.
Mogelijke bijwerkingen van het koperspiraal
Zoals bij elk medisch hulpmiddel kunnen er bijwerkingen optreden. De meeste zijn mild of tijdelijk:
- Menstruatieveranderingen: Heftigere of pijnlijkere menstruaties, vooral in de eerste maanden.
- Tussentijdse bloedingen: Die verdwijnen vaak vanzelf.
- Infecties: Een licht verhoogd risico in de eerste weken na plaatsing – vooral als er al een soa aanwezig is.
- Perforatie van de baarmoeder: Zeldzaam (ongeveer 2 op 1.000 vrouwen), maar behandelbaar.
💡 Tip: Laat minstens één keer per jaar een echo maken om te controleren of het spiraaltje nog goed zit.
Plaatsing van het koperspiraal: hoe gaat dat?
- Vooronderzoek & gesprek: Je arts bespreekt je gezondheid en wensen en voert een vaginale echo uit.
- Afspraak voor plaatsing: Vaak tijdens of net na je menstruatie, wanneer je baarmoederhals iets meer geopend is.
- Inbrengen: Via een dun buisje wordt het spiraaltje in de baarmoeder geplaatst – dit kan gevoelig zijn.
- Controle-echo: Direct na plaatsing om te checken of alles goed zit.
- Nacontrole: Na 4–6 weken om te bevestigen dat het spiraaltje op zijn plek blijft.
🛑 Vermijd penetratie, tampons of speeltjes in de eerste week na plaatsing. Gebruik tot de nacontrole een condoom.
Seks met een koperspiraal
Na die eerste week kun je gewoon seks hebben. De meeste mensen merken niets van het spiraaltje – je partner voelt hooguit het draadje, wat indien gewenst ingekort kan worden. Je kunt veilig seksspeeltjes gebruiken, inclusief vibrators en oplegspeeltjes.
❗ Gebruik je een menstruatiecup? Wees dan extra voorzichtig bij het verbreken van het vacuüm, om verschuiven van het spiraaltje te voorkomen.
Kosten van het koperspiraaltje
- Tot 18 jaar: Volledig vergoed.
- Tot en met 21 jaar: 90% vergoed, 10% eigen bijdrage.
- Vanaf 22 jaar: Je betaalt zelf.
Gemiddelde kosten:
- Plaatsing + spiraaltje: €120 – €350
- Controles: ca. €40
Grote investering? Ja. Maar verspreid over 5 jaar is het juist een voordelige keuze. In een vaste relatie kun je eventueel de kosten delen met je partner.
Koperspiraaltje als noodanticonceptie
Wist je dat een koperspiraaltje ook als morning-aftermethode kan dienen? Als je binnen 5 dagen na onbeschermde seks een spiraaltje laat plaatsen, voorkom je alsnog een zwangerschap – zelfs als de bevruchting al heeft plaatsgevonden.
Het voordeel? Je hoeft niet alleen op het moment te vertrouwen, maar hebt meteen langdurige anticonceptie geregeld. Win-win!
Conclusie: het koperspiraaltje als slimme keuze
Wil je langdurige bescherming zónder hormonen? Dan is het koperspiraaltje een uitstekende optie. Je hoeft er vijf jaar lang nauwelijks naar om te kijken en behoudt je natuurlijke cyclus. Hoewel het niet beschermt tegen soa’s en de kosten best kunnen oplopen, is het een betrouwbare en praktische vorm van anticonceptie. Laat je goed informeren, en ontdek of het koperspiraaltje iets voor jou is.
