Dacht je dat syfilis iets uit vervlogen tijden is? Think again. Deze seksueel overdraagbare aandoening komt nog steeds voor — en vaker dan je misschien denkt. In dit artikel lees je alles wat je moet weten over syfilis: van overdracht en symptomen tot behandeling en bescherming.
Wat is syfilis?
Syfilis (ook wel lues genoemd) is een seksueel overdraagbare infectie (soa) die wordt veroorzaakt door de bacterie Treponema pallidum. Deze aandoening bestaat al eeuwen en treft nog altijd mensen van alle leeftijden. Zonder behandeling kan syfilis zich langzaam verspreiden in het lichaam en ernstige schade veroorzaken aan organen zoals het hart, de hersenen en het zenuwstelsel.
Hoe raak je besmet met syfilis?
Syfilis is vooral overdraagbaar via seksueel contact — en dan hebben we het niet alleen over vaginale seks.
Besmettingsroutes:
- Onbeschermde seks: via wondjes of zweertjes op huid of slijmvliezen, bij vaginale, anale of orale seks
- Van moeder op kind: tijdens de zwangerschap of bevalling
- Bloedtransfusie: zeldzaam, door goede bloedcontroles
Wie loopt extra risico?
- Mensen met veel wisselende sekspartners
- Mannen die seks hebben met mannen
- Mensen die geen condoom of beflapje gebruiken
Let op: syfilis verhoogt ook het risico op hiv, en andersom.
Hoe verloopt een syfilisinfectie?
Syfilis verloopt in verschillende stadia. Je hoeft ze niet allemaal te doorlopen, maar dit is grofweg het ziekteverloop:
Primair stadium
- Tijd: 10–90 dagen na besmetting (meestal rond 3 weken)
- Symptomen: een pijnloze, harde zweer (de ‘harde sjanker’) op de plek van besmetting (bijv. penis, vagina, anus of mond)
- Extra: gezwollen lymfeklieren in de buurt
- De zweer verdwijnt vanzelf na 3–6 weken, maar de bacterie blijft in je lichaam aanwezig
Secundair stadium
- Tijd: 2–12 weken na het beginstadium
- Symptomen: huiduitslag (handpalmen, voetzolen), griepachtige klachten, gezwollen lymfeklieren, slijmvliesveranderingen, wratachtige plekjes
- Ook deze klachten kunnen spontaan verdwijnen — maar de infectie blijft actief
Latent stadium
- Tijd: na het secundaire stadium
- Symptomen: géén — maar je bent nog steeds besmettelijk
- Dit stadium kan jaren duren
Tertiair stadium
- Tijd: jaren tot decennia na infectie (als deze onbehandeld blijft)
- Symptomen: ernstige orgaanschade (hersenen, zenuwen, hart)
- Denk aan: geheugenverlies, psychische veranderingen, verlamming of hartproblemen
- Goed om te weten: met behandeling kun je dit stadium voorkomen.
Symptomen van syfilis
De klachten kunnen per persoon verschillen en soms zelfs ontbreken. Bij mannen en vrouwen lijken de symptomen vaak op elkaar, met een paar uitzonderingen.
Bij mannen:
- Zweer op penis, scrotum of anus
- Zwelling in de liezen
- Huiduitslag, haaruitval, griepklachten
- Wratachtige plekjes of condylomata lata rond anus of geslachtsdelen
Bij vrouwen:
- Zweer op schaamlippen, in de vagina of op de baarmoederhals (vaak lastig te zien)
- Klachten vergelijkbaar met die bij mannen
- Extra risico op complicaties bij zwangerschap (o.a. aangeboren afwijkingen)
Hoe wordt syfilis vastgesteld?
Diagnose gebeurt via:
- Bloedonderzoek:
- TPHA-test: detecteert antilichamen tegen syfilisbacterie
- VDRL-test: controleert of de infectie actief is
- Microscopisch onderzoek: bij zichtbare zweertjes of huidafwijkingen
- Lumbaalpunctie: bij vermoeden van neurosyfilis (aantasting zenuwstelsel)
Hoe eerder je test, hoe makkelijker syfilis te behandelen is. Ook na behandeling zijn regelmatige controles belangrijk.
Hoe kun je jezelf beschermen tegen syfilis?
- Condooms en beflapjes: verkleinen het risico aanzienlijk
- Regelmatige soa-tests: vooral bij wisselende partners
- Open communicatie: bespreek soa’s met je sekspartners
- Let op met alcohol/drugs: je maakt sneller risicovolle keuzes
- Extra waakzaamheid bij hiv-positiviteit: syfilis kan dan ernstiger verlopen
Veelgestelde vragen over syfilis
Hoe merk je dat je syfilis hebt?
- In het begin: een pijnloze zweer (vaak onopgemerkt)
- Later: huiduitslag, griepklachten, gezwollen klieren
- In een laat stadium: geheugenverlies, hartproblemen, neurologische schade
Is syfilis te genezen?
Ja, met penicilline (of een alternatief). Hoe eerder je begint, hoe beter.
Kan genezen syfilis terugkomen?
Nee — maar je kunt wel opnieuw besmet raken. Behandeld = niet immuun.
Blijven er sporen van syfilis in je bloed?
Ja, soms blijven er antilichamen zichtbaar — dat heet een ‘serolitteken’. Dat betekent niet dat je nog besmet bent.
Conclusie: beter voorkomen dan genezen
Syfilis is verraderlijk — de symptomen zijn vaag of afwezig, maar de gevolgen kunnen ernstig zijn. Gelukkig is het goed behandelbaar als je er op tijd bij bent.
Test jezelf regelmatig, praat met je partners, en gebruik bescherming. Zo hou je jezelf én anderen veilig.
